Spierbevangenheid, ook wel tying-up en maandagziekte genoemd, is een aandoening waarbij er een verstoring in de spierstofwisseling is. Door de overmatige aanmaak van melkzuur in de spiercellen kunnen de spiercellen uitzetten en de bloedvaten en spieren worden afgekneld. Bij een te lange afknelling van de spiercellen kunnen ze afsterven, waarna de afvalstoffen in het bloed komen. Dit kan zorgen voor verzuring in voornamelijk de spieren van de broek, lendenen, kruis en rugspieren.
De meest voorkomende oorzaak van spierbevangenheid bij paarden is dat een paard te veel krachtvoer krijgt in verhouding tot de hoeveelheid inspanning die het paard moet leveren. Hierdoor ontstaat een afwijkende stofwisseling in de spieren. Een te zware training bij ziekte of slechte conditie, het overbelasten van jonge paarden, een verstoorde elektrolytenbalans, uitdroging en een tekort aan vitamine E of selenium kunnen eveneens oorzaken van spierbevangenheid zijn.
Bij spierbevangenheid wordt onderscheid gemaakt in lichte, middelmatige en ernstige spierbevangenheid. Bij lichte spierbevangenheid staan paarden vaak met een omhoog gebogen rug en lopen ze stijf in de achterhand. Middelmatige spierbevangenheid kan ervoor zorgen dat paarden een verkorte pas hebben, de spieren stijf, gezwollen en pijnlijk zijn en de achterhand gaat trillen. Bij ernstige spierbevangenheid willen paarden vaak niet lopen en zweten ze veel. Angstigheid, verwijde neusgaten, willen liggen, niet overeind willen komen en een verhoogde ademhaling en hartslag komen ook voor. Daarnaast kan roodbruine urine ontstaan door de afbraakproducten van de spieren die in de urine terechtkomen.
Als symptomen van spierbevangenheid zich voordoen, is het verstandig direct contact op te nemen met de dierenarts. De dierenarts neemt bloed af om vast te kunnen stellen of het paard spierbevangen is en hoe ernstig dit is. Na het onderzoek geeft een dierenarts meestal pijnstilling en ontstekingsremmers. Verder bestaat de behandeling uit rust. Verplicht een spierbevangen paard bijvoorbeeld niet om te bewegen en vervoer hem zo min mogelijk. Ook kun je het paard warmhouden onder een deken. Daarnaast kunnen aanpassingen in de voeding nodig zijn. Stel bijvoorbeeld samen met je dierenarts een rantsoen samen. Het herstel van een spierbevangen paard kan weken tot maanden duren. Soms komt het voor dat een paard niet volledig herstelt.
Om spierbevangenheid bij paarden te voorkomen is het belangrijk om de voedingsbehoefte van je paard goed af te stemmen op de verwachte inspanning. In een periode van rust kan bijvoorbeeld minder krachtvoer gegeven worden. Verder is het belangrijk om je paard niet een hele dag op stal te laten staan en dat het paard toegang heeft tot voldoende ruwvoer. Let hierbij op dat de energiewaarde van het hooi niet te hoog is. Tot slot kan een trainingsschema worden opgesteld. Een goede warming-up en cooling-down dragen bijvoorbeeld bij aan het kunnen afvoeren van het reeds aangemaakte melkzuur.
