TIPS VOOR EEN EFFICIËNTE RATTENBESTRIJDING
De rat is één van de meest voorkomende diersoorten op aarde. Ratten kan men overal aantreffen: in en nabij woningen, schuren, rioleringen maar ook in het open veld, langs water, enz. In Nederland zult u voornamelijk de bruine rat (Rattus norvegicus) aantreffen, maar ook de zwarte rat (Rattus rattus) wordt meer en meer in Nederland aangetroffen. Ratten zijn zogenaamde cultuurvolgers met een zeer groot aanpassingsvermogen en leven graag in de buurt van mensen.
Herkenning van ratten
Om ratten efficiënt te kunnen bestrijden is het belangrijk te weten waar ze leven en hoe ze eruit zien.
Bruine Rat
Leeft voornamelijk in de nabijheid van water, in het riool, in de kruipruimte, rond agrarische bedrijven en bij opslagplaatsen van (huis)vuil.
Zwarte Rat
Leeft op droge en hoge plekken zoals op zolders, in veevoederbedrijven en agrarische bedrijven.
De zwarte rat (huisrat) heeft ten opzichte van de bruine rat (rioolrat) grotere ogen en oren. De staart van de zwarte rat is langer dan die van de bruine rat. Wanneer de staart langer is dan het lichaam hebben we te maken met een zwarte rat.
Algemeen
Ratten leven in een sociale structuur: er zijn familiegroepen met één dominant mannetje, één of meerdere vrouwtjes met hun nakomelingen (meerdere generaties). Ze herkennen elkaar op geur. Daarnaast zijn er ook individueel wonende dieren. De dominante rat is meestal het oudste dier, dat hoeft echter niet altijd het grootste exemplaar te zijn. In aanwezigheid van vrouwtjes zijn mannetjes agressief tegenover elkaar.
Het leefgebied van de rat (is niet gelijk aan zijn territorium) kan heel uitgebreid zijn (tot 3,3 km van het nest), maar meestal worden er slechts kleine afstanden afgelegd. Mannetjes gaan gemiddeld 600 tot 700 meter rond het nest, vrouwtjes 300 tot 400 meter. Ze verplaatsen zich voornamelijk langs gebouwen, houtwallen of beschoeiing (beschut). Soms gaan ze het open veld in, maar dat is uitzonderlijk.
Mannetjes verwisselen om de 7 dagen van woon- of rustplaats, vrouwtjes om de 14 dagen. Ratten zijn voornamelijk actief tussen 18.00 uur en 6.00 uur. Ze graven het liefst in losse, droge en licht hellende grond. Soms graven ze tot 3 meter diep, maar over het algemeen gaan ze niet dieper dan 0,5 meter. Ze maken korte gangen met een heel complex gangenstelsel. Oude verlaten nesten kunnen ook opnieuw in gebruik worden genomen. Ratten nemen ook oude konijnenpijpen in gebruik. Het zijn goede klimmers (recht omhoog tegen muren op), kunnen vanuit stilstand 77 cm hoog en 1,2 meter ver springen (zwarte rat zelfs verder), zijn goede zwemmers en kunnen zich (in bijv. een waterton) tot 72 uur drijvende houden. Ze trekken ook heel goed hun plan onder water, maar kunnen niet langer dan 1 minuut kunnen onder water blijven.
Voortplanting
De voortplanting van ratten gebeurt het gehele jaar rond. Na de ovulatie (6 tot 12 uur erna) wordt het vrouwtje door talrijke mannetjes achtervolgd. Er zijn in die periode makkelijk 200 tot 500 paringen. De draagtijd bedraagt 20 tot 24 dagen. Een vrouwtje kan wel tot 20 jongen per worp krijgen, maar gemiddeld is de nestgrootte tussen de 6 tot 10 jongen. Een rat heeft gemiddeld 2 tot 6 worpen per jaar. Na 7 à 10 dagen zijn de jongen volledig behaard en kunnen ze zien. De zoogperiode ligt tussen de 3 en 4 weken. Hierna is het jong zelfstandig en de vrouwelijke exemplaren zijn na 3 maanden geslachtsrijp. Wanneer er minder voedsel aanwezig is, zijn er ook minder jongen.
Bruine ratten kunnen 3 jaar oud worden, maar in de natuur ligt de overlevingsgraad door verschillende factoren meestal rond 1 jaar. Voor de zwarte rat is dit in beide gevallen ongeveer 1jaar langer. Rond boerderijen bijvoorbeeld leeft (zonder bestrijding) slechts 5 % van de ratten langer dan 1 jaar.
Zintuigen
Een belangrijk zintuig van de bruine rat is de 'tastzin' (snorharen en tastharen in de vacht). Aan de hand van aanrakingen wordt een beeld gevormd van de omgeving (daarom volgen ratten ook 'structuren' in het landschap en hebben ze een vast 'looppatroon' met wissels). Ook bepaalde 'spierbewegingen' worden gememoriseerd bijvoorbeeld: een sprong naar het hol vanuit een voedselplaats als reactie op een dreigend gevaar. Ratten kunnen verschillende smaken ervaren. Het zicht is relatief onbelangrijk. Ratten zijn kleurenblind en zien weinig scherp (de kleur van een lokaas voor rattenbestrijding speelt dus geen rol). Toch kunnen ze voorwerpen tot op een afstand van 15 meter herkennen. Geur is eveneens een zeer belangrijk zintuig. Ze zetten geurvlaggen af (voor familieherkenning). Het gehoor van de bruine rat is zeer goed ontwikkeld. Ze gebruiken naast herkenbaar en hoorbaar geluid eveneens ultrasoon geluid (cfr. vleermuis). Dit is de reden dat met ultrasoon geluid ratten kunnen worden verjaagd.
Eetgedrag
Ratten zijn alleseters. Ze eten gemiddeld tussen 15 tot 20 gram per dag. Het eetgedrag is heel sterk afhankelijk welk voedsel ze tijdens het opgroeien hebben gegeten. Ze hebben een grote mate van neofobie voor voedsel: ze kiezen niet snel een nieuwe voedselbron in hun omgeving. Ze eten liever vertrouwd voedsel. Dit is de reden dat het soms moeilijk is om 'volwassen' ratten die gewend zijn om zaden te eten, te vangen met een ander soort lokmiddel. Ratten foerageren ook voedsel (brengen het naar hun nest). Ratten zijn sterk en knagen overal doorheen. De voortanden van ratten groeien continu. Om hun tanden te laten slijten, knagen ratten op harde materialen zoals hout, plastic en zelfs metalen. Als men ’s nachts geknaag, gekras, gescharrel en geritsel hoort boven plafonds, kasten, dakbeschot of muren, dan gaat het waarschijnlijk om ratten.
Wanneer de kolonie groot is en het voedselaanbod klein dan wordt de kieskeurigheid een stuk kleiner. Ze gaan zich dan om te overleven aanpassen en soms tot extremen; ze kunnen zelfs kippen, konijnen, duiven of cavia’s aanvallen. Ook muizennesten roven ze leeg.
Ratten worden naar onze huizen getrokken als er veel voedsel aanwezig is. Open vuilcontainers, rondslingerende voedselverpakkingen, een grote composthoop of een rijk gevulde moestuin is voor ratten aantrekkelijk. Een rat vindt eigenlijk iedere locatie acceptabel, zolang er maar voedsel in de buurt is. Het bestrijden van ratten begint daarom met het afsluiten en verwijderen van voedselbronnen.
De gevaren
Ratten behoren tot het schadelijkste ongedierte dat in Nederlandse huizen voorkomt. Ratten verspreiden namelijk allerlei ziektes en ziekteverwekkers. Ze dragen hoofdzakelijk bacteriën en virussen bij zich zoals TBC, paratyfus, salmonella, E. Coli, hanta-virussen, varkenspest en de Ziekte van Weil. Maar ook parasieten zoals vlooien, luizen, teken, wormen en mijten.
Ratten bevuilen voorraden, apparatuur, meubels en tapijten met hun uitwerpselen. Ze knagen aan levensmiddelen, waardoor deze voedselvoorraden besmet raken en voedselvergiftiging kan ontstaan. Ze vreten tevens aan hout, leidingen en elektriciteitskabels, waardoor schade kan ontstaan aan bouwwerken en machines met zelfs brand tot gevolg door kortsluiting.
Bestrijding
We beginnen met observeren en de gehele situatie goed in kaart brengen. Denk hierbij aan het gedrag, de vluchtwegen, de voedselbronnen en verplaatsingspatronen (sporen en wissels). In de meeste gevallen volstaat het om de continue voedselbron waarop de ratten afkomen (groenten, kippenvoer, enz.) weg te halen ! Indien nodig kan bestrijding plaatsvinden door gebruik van rattenklemmen of vangkooien.
Klemmen of vangkooien
Rattenklemmen en vangkooien worden in de vroege schemering op een aantal cruciale plaatsen neergezet: op sporen, wissels en nabij de voedselbronnen. De beste plaats is langs muren, omdat ratten zich het liefst beschut tegen vijanden langs gebouwen verplaatsen. Wilt u voorkomen dat vogels of andere dieren in de klemmen gevangen worden? Gebruik een daarvoor bestemde rattenvoerdoos met klem.
Wij adviseren hiervoor de KNOC00146 en KNOC00147.
Voor bepaalde toepassingen (bv. kippenhokken) kunnen in- en doorloopvallen worden gebruikt waarin de ratten levend worden gevangen.
Plaats het lokaas op de klem of in de vangkooi en zet de val op scherp. Het beste is lokaas met een duidelijke geur en een brede samenstelling, zoals Knock Pest Reward Pellets of Track and Trace Block, te gebruiken.
Indien mogelijk; neem de voedselbron van de ratten weg en vervang die door een klem met lokaas. Wordt de klem niet in een voerdoos geplaatst? Zorg er dan in ieder geval voor dat andere dieren (huisdieren) of kinderen niet bij de klemmen kunnen. Haal de klemmen overdag weg, zodat niet-doeldieren en kinderen niet in de klemmen kunnen raken. Het geniet de voorkeur om klemmen in een voerdoos te plaatsen en deze niet te verwijderen!
Vergif
Het is alleen toegestaan rodenticiden (vergif) in te zetten door gediplomeerde plaagdierbestrijders of indien u in het bezit bent van een KBA-licentie. Voor buitengebruik van rodenticiden is een extra aanvullende certificering vereist.
Zijn er veel ratten aanwezig, dan is het verstandig een professionele plaagdierbestrijder in te schakelen of wanneer u in het bezit bent van de vereiste licentie/certificering een bestrijding uit te voeren.
Er bestaan vele soorten rodenticiden. In de meeste soorten is het werkend bestanddeel een bloedverdunner (anticoagulant).
Onze voorkeur gaat uit naar Muskil. Muskil bevat namelijk 2 werkzame stoffen en is zeer smakelijk. Door de combinatie van 2 werkzame stoffen en de onweerstaanbare smaak bent u zeker van een snelle en effectieve bestrijding.
Gebruik Muskil veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.
Veiligheid
Zorg tijdens het bestrijden van ratten voor de nodige veiligheidsvoorzieningen. Draag altijd handschoenen. Zowel bij werken met vergif als met andere vangmiddelen. Was altijd de handen na gebruik.
Aanvullende informatie nodig?
Lukt het ondanks deze informatie niet om de ratten efficiënt te bestrijden, neem dan contact met ons op. Wij zitten voor u klaar om advies te geven en kunnen u eventueel in contact brengen met een plaagdierbestrijder bij u in de buurt.
